آيا راه ديگري هم براي ديکته گفتن وجود دارد؟
اهميت نوشتن و نياز به صحيح نوشتن در ايجاد ارتباط با ديگران بر کسي پوشيده نيست. در همين ارتباط از ابتداي آموزش رسمي خواندن و نوشتن، به کودکانمان مي‌آموزيم که چگونه بنويسيم وچه اقداماتي در اين باره انجام مي‌دهيم تا بتوانند آموخته‌هاي خود را در موقعيت‌هاي مختلف به کار گيرند. مهمترين ماده درسي که اين وضعيت را بر عهده دارد، املاي فارسي است. املا در لغت به معني پر کردن، بر سر جمع گفتن، تقرير کردن مطلبي تا ديگري آن را بنويسد، است. در زبان فارسي کلمه‌اي معادل املا و ديکته نداريم، ولي مي‌توانيم «ازبر نويسي» يا «گفتار نويسي» را جايگزين کلمه املا يا ديکته کنيم. منظور اين است که شخص گفته‌هاي ديگران را بدون ديدن آن کلمات بنويسد. با توجه به اين که درس املا بناي علمي در يادگيري ساير دروس است و توجه به اين مهم، يکي از ضروريات نظام آموزشي ماست و از طرفي روشهاي متداول املا نمي‌تواند راه گشاي مشکلات آموزشي در اين درس باشد، لذا در اين مجموعه سعي شده است چندين روش متنوع و جالب براي املا و تصحيح آن ارائه شود. تا از همين ابتداي سال تحصيلي با ياري اوليا و آموزگاران در افزايش توانمندي دانش‌آموزان تلاش شود.
آيا راه ديگري هم براي ديکته گفتن وجود دارد؟
اهميت نوشتن و نياز به صحيح نوشتن در ايجاد ارتباط با ديگران بر کسي پوشيده نيست. در همين ارتباط از ابتداي آموزش رسمي خواندن و نوشتن، به کودکانمان مي‌آموزيم که چگونه بنويسيم وچه اقداماتي در اين باره انجام مي‌دهيم تا بتوانند آموخته‌هاي خود را در موقعيت‌هاي مختلف به کار گيرند. مهمترين ماده درسي که اين وضعيت را بر عهده دارد، املاي فارسي است. املا در لغت به معني پر کردن، بر سر جمع گفتن، تقرير کردن مطلبي تا ديگري آن را بنويسد، است. در زبان فارسي کلمه‌اي معادل املا و ديکته نداريم، ولي مي‌توانيم «ازبر نويسي» يا «گفتار نويسي» را جايگزين کلمه املا يا ديکته کنيم. منظور اين است که شخص گفته‌هاي ديگران را بدون ديدن آن کلمات بنويسد. با توجه به اين که درس املا بناي علمي در يادگيري ساير دروس است و توجه به اين مهم، يکي از ضروريات نظام آموزشي ماست و از طرفي روشهاي متداول املا نمي‌تواند راه گشاي مشکلات آموزشي در اين درس باشد، لذا در اين مجموعه سعي شده است چندين روش متنوع و جالب براي املا و تصحيح آن ارائه شود. تا از همين ابتداي سال تحصيلي با ياري اوليا و آموزگاران در افزايش توانمندي دانش‌آموزان تلاش شود.
1) املا به صورت گروهي. به اين شکل که بچه‌ها را به گروه‌هاي 5 يا 6 نفره تقسيم مي‌کنيم و در هر گروه، هر خط را يک نفر از گروه مي‌نويسد و در انتها نمره گروهي مي‌دهيم و آن املا در پوشه کار گروه‌ها قرار مي‌گيرد.
2) هر گروه يک متن املا با کمک تمام اعضاي گروه خود مي‌نويسد و ما املاي همه گروه‌ها را جمع‌آوري کرده و مي‌خوانيم و سپس يا بهترين متن ديکته را به کل کلاس مي‌گوييم و يا از هر گروه يک پاراگراف انتخاب کرده و ديکته تلفيقي تهيه کرده و به کل کلاس، ديکته مي‌گوييم. در اين صورت متن ديکته را بچه‌ها انتخاب کرده‌اند.
3) بچه‌ها را گروه‌بندي مي‌کنيم و سپس هر گروه متن ديکته‌اي را مي‌نويسد و براي گروه ديگر مي‌خواند تا آن گروه بنويسند. ديکته گروه به گروه نام ديگر اين ديکته است.
4) در روش ديگر، باز بچه‌ها به گروه‌هاي 5 يا 6 نفره تقسيم مي‌شوند. 10 کلمه مهم از درس انتخاب مي‌کنيم و از بچه‌ها در گروه‌ها مي‌خواهيم که هر کدام جمله‌اي را در ارتباط با درس بنويسند و از کلمات مهم مورد نظر استفاده کنند و هر گروه جملات خود را کنار هم گذاشته و يک متن کوتاه و زيبا بسازد.
5) در مواقعي که شاگردي ضعيف است و در املا پيشرفت چنداني ندارد، مي‌توان در هنگام ديکته دانش‌آموز ضعيف را کنار دانش‌آموز قوي نشاند تا بعضي از لغات را که برايش مشکل است، با مشورت بنويسد. در نتيجه دانش‌آموز ضعيف، هم آن لغت را به خوبي به ذهن مي‌سپارد و هم با افت نمره به طور مکرر مواجه نمي‌شود. البته اين روش نبايد به طور تکرار و هميشگي باشد.
6) در هنگام تصحيح کردن املا، معلم صحيح لغات را نمي‌نويسد و دانش‌آموزان خودشان درست لغات را از کتاب پيدا مي‌کنند و بعد ما به آن املا نمره مي‌دهيم. يعني، ابتدا دور کلمات اشتباه خط مي‌کشيم و صحيح آن را بچه‌ها مي‌نويسند و ما به صحيح نوشتن آنها نمره مي‌دهيم.
7) روش ديگر اين است که معلم بهتر است متن ديکته را قبل از املا براي بچه‌ها بخواند، ولي بچه‌ها چيزي ننويسند و تنها گوش دهند.
8) بعد از املا هم بايد متن مجدداً خوانده شود، يعني در هر املا کل متن بايد سه بار خوانده شود.
9) در صورت ديگر املا، مي‌توان شفاهي ديکته را خواند و بچه‌ها لغات مهم آن را هجي کنند و در هوا بنويسند.
10) نوع ديگر املا مي‌تواند چنين باشد که شاگرد پشت سري کلمات را روي پشت فرد جلويي بنويسد و شاگرد جلويي از روش حرکت انگشتي فرد عقبي بتواند لغات را بفهمد و بنويسد که اين يک نوع بازي و املا است.
11) در روش ديگر به بچه‌ها مي‌گوييم روزنامه با خود به کلاس بياورند و لغات را ببرند و از لغات بريده شده يک بند املا براي ما درست کنند و بر روي ورقه بچسبانند. يا اين روش مي‌تواند به صورت گروهي هم صورت گيرد.
12) مي‌توان املايي را به صورت پلي‌کپي بدون نقطه، بدون تشديد و يا به صورت لغات ناقص به دانش‌آموزان داد تا آنان در جاي مناسب نقطه بگذارند و يا تشديد قرار دهند يا لغات ناقص را کامل کنند.
13) مي‌توان ديکته را به صورت لغات صحيح و غلط در کنار هم قرار داد تا بچه‌ها کلمه غلط را خط بزنند.
14) روش ديگر املا مي‌تواند به صورت تصويري باشد. يعني، شکل را به دانش‌آموزان بدهيم تا آنان املاي صحيح آن را بنويسند.
15) املاي تقويت حافظه: بدين صورت که معلم متني را روي تخته مي‌نويسد و سپس متن را براي دانش‌آموزان مي‌خواند و سپس روي نوشته‌هايش روي تخته پرده مي‌کشد و بچه‌ها بايد هر آنچه از متن فهميده‌اند را بنويسند. سپس معلم پرده را از تخته برمي‌دارد و بچه‌ها متن خود را با متن تخته مقايسه مي‌کنند و به خود امتياز مي‌دهند.
16) روش ديگر، مي‌تواند استفاده از آينه باشد که کلمات را بر عکس بنويسيم و بچه‌ها با آينه درست آن را بنويسند و يا صحيح آن را بخوانند.
17) ديکته آبکي: روش ديگر، استفاده از آب و محيط حياط مدرسه است. بدين ترتيب که بچه‌ها به صورت انفرادي و يا گروهي با خود آب‌پاش به مدرسه مي‌آورند و با آب ديکته را روي زمين بنويسند و گروهي نوشته‌هاي خود را تصحيح کنند.
18) روش ديگر در تصحيح املا اين است که دانش‌آموزان با اشتباهات خود جمله بسازند و يا ديکته به صورت جمله‌سازي از لغات مهم درس باشد.
19) کلمات مهم يا مشکل درس را روي پارچه بنويسند و سپس با خمير و يا نخ و سوزن کلمات را بسازند و يا بدوزند که در اين صورت املا با هنر و بازي توأمان مي‌شود (يادگيري تلفيقي)
20) دانش‌آموزان از اشتباهات خود در املا کلمات هم‌خانواده، متضاد و يا هم معنا بنويسند.
21) براي آشنايي دانش‌آموزان با انواع صداها و لهجه‌ها در هنگام ديکته گفتن و از اين که بچه‌ها تنها به صدا و لحن معلم خود خو نگيرند، معلم مي‌تواند از اطرافيان خود بخواهد تا متن املا را بر روي نوار بخوانند و صداي خود را ضبط کنند و سپس آن متن را به کلاس بياورد و بچه‌ها از روي آن نوار ديکته بنويسند و در هنگام ارزشيابي پاياني و يا هر زمان ديگر بچه‌ها دچار مشکل نشوند.
22) همکاران معلم مي‌توانند در املاهاي کلاسي جاي خود را تعويض کنند و به بچه‌هاي کلاس‌هاي ديگر املا بگويند تا بچه‌ها با انواع صداها و لحن و گويش در ديکته آشنا شوند
. 23) دانش‌آموزان مي‌توانند به والدين خود ديکته بگويند و والدين در املاي خود چند کلمه را اشتباه بنويسند تا بچه‌ها آنها را تصحيح کنند و به پدر و مادر خود نمره دهند.
24) بچه‌ها مي‌توانند به معلم خود ديکته بگويند. هر گروه يک پاراگراف به معلم بگويد و در انتها گروه‌ها ورقه معلم را تصحيح کنند و يا هر گروه پاراگراف مخصوص به خود را صحيح کند. البته بهتر است معلم چند کلمه را عمداً اشتباه بنويسد.
25) براي والدين بي‌سواد، فرزند مي‌تواند صداي خود را ضبط کند و از روي صداي خود به خودش ديکته بگويد يعني صداي ضبط شده خود را جايگزين صداي اولياي خود که بي سواد هستند، نمايد.
26) يکي ديگر از روش‌ها براي تصحيح املا اين است که مي‌توان املا را به بچه‌ها داد تا تصحيح کنند، ولي در نهايت نمره نهايي را معلم بدهد و يا دانش‌آموزان تصحيح کننده با مداد کنار دفتر فرد، نمره بگذارند و بعد معلم، نمره خود را با نمره‌اي که دانش‌آموزان داده مقايسه کند.
27) معلم لغاتي را بر روي مقوا مي‌نويسد و مقوا را به تخته نصب مي‌کند و زمان کوتاهي وقت مي‌دهد تا دانش‌آموزان کلمات را به دقت نگاه کنند و سپس مقوا را جمع مي‌کند. در اين جا بچه‌ها هر آنچه از لغات در ذهنشان مانده است را مي‌نويسند و ما لغات و کلمات آنان را تصحيح مي‌کنيم تا دقت آنان سنجيده شود.
28) دانش‌آموزان املا را در هوا بنويسند و ما هم در هوا تصحيح کنيم نه با قلم و روي کاغذ.
29) روش ديگر املا که همراه با بازي هم است، اين است که دانش‌آموزان با گچ روي زمين مدرسه و حياط مدرسه ديکته بنويسند و سپس حياط را دسته‌جمعي بشويند تا آثار گچ حياط مدرسه را کثيف نکند.
30) معلم مي‌تواند املا را بر روي چندين کارت بنويسد و اين کارت‌ها بين گروه‌ها تقسيم شود تا تمام گروه‌ها کارت را ببيند و سپس کارت‌ها را جمع کرده و از روي آنها ديکته بگويد.
لازم به تذکر است که روشهاي املا که به عنوان نمونه بيان گرديد را نبايد به عنوان روش واحد تلقي کرد. اگر هر روشي بيشتر از اندازه استفاده گردد، ارزش آموزشي خود را از دست مي‌دهد. لذا اگر معلم بنا به ضرورت و در نظر گرفتن تنوع، روشهاي متنوع املا را به کار گيرد نتيجه مفيدي عايد دانش‌آموزان خواهد شد.
زهره دانايي
درباره ديکته در ابتدايي با توجه به پايه ومشکلات خاص در بعضي از دانش اموزان راههاي بسياري وجود دارد. امادر پايه اول چند راه وجود دارد به جز راه معمول به طور مثال مي توان ديکته با حروف گفت معلم چند حرف وصدا را مي گويد ودانش آموزان کلمه مي سازند ومي نويسند- راه ديگر معلم جمله هاي خارج از کتاب را تهيه مي کند ويکي يکي پاي تخته مي نويسد وزماني را براي خواندن فرصت مي دهد وبلافاصله ان را پاک مي کند واز دانش اموزان مي خواهد ان را بنويسند در اين روش علاوه بر دقت وتمرکز باعث تند خواني هم مي شود .
سيد عبداله سيد يعقو ب زاده
چگونه املا بگوييم!
با عنايت به اين كه شيوه هاي تدريس درس فارسي به بخوانيم و بنويسيم تغيير نموده است لزوم استفاده از روشهاي نوين املا گفتن نيز جزء ضروريات يك كلاس پوياو شاداب مي باشد.گرچه شايد كاربرد اين نوع املا براي كلاسهايي با كثرت دانش آموز ممكن است مشكل زا باشد ليكن با درايت معلمين ارجمند وبا تغييرات اندكي قابل اجرا بوده و املا با نشاط وآموزش همراه مي شود .
1- در وقت املا سعي شود جاي دانش آموزان را تغيير ندهيم .
2- دانش آموزان كنار هم بنشينند وحق داشته باشند آرام به يكديگر تذكر بدهند.(چون بهترين وقت يادگيري همان لحظه اي است كه ببينند و درست بنويسند .)
3- هنگام املا وسط كلاس بايستيم تا صدايمان به طور يكنواخت به گوش همه برسد.
4- هنگام خواندن املا در بين رديفها قدم نزنيم چون سبب حواس پرتي دانش آموزان مي شود.
5- املا را با عجله وشتاب نخوانيم .
6- وقت وزمان املا را با توجه به متن در نظر بگيريم تا مجبور نشويم پايان آن را به سرعت بخوانيم.
7- هيچ وقت زمان املا را بعد از زنگ ورزش يا زماني كه بچه ها به گردش علمي رفته اند ،يا حتي در پايان زنگ مدرسه قرار ندهيم.
8- متن املا را از يك صفحه آن هم با خط خود دانش آموز در نظر بگيريم .
9- متن املا را از قبل آماده كرده ودر قالب يك داستان يا متني شنيدني وقابل درك وفهم دانش آموزان ارائه كنيم.
10- از دادن كلمه هاي دشوار يا كلمه هايي كه به گوش دانش آموزنخورده باشد خودداري كنيم.
11- سعي كنيم علاوه بر كلمه ها و واژه هاي كتاب ،هر بار چند كلمه خارج از آن ،كه مترادف و هم خانواده ي كلمات كتاب باشند به دانش آموزان املا بگوييم.
12- قبل از گفتن املا ،يك بار آن را با صدايي آرام براي آن ها بخوانيم .
13- كلمه هاي دشوار را برايشان معني كرده و آنها را با خط تحريري نستعليق روي تخته بنويسيم.
14- نوشته هاي روي تخته هميشه زيبا ،خوانا و واضح بوده و تا پايان املا ،روي تابلو باقي بمانند.
15- آهنگ صدا را با توجه به جملات پرسشي ،تعجبي،يا امري تغيير دهيم تا املا را بهتر بفهمند.
16- در پايان، املا را بار ديگر برايشان بخوانيم تا اگر كلمه اي را جا گذاشته اند ، بنويسند.
17- از متن املاي خود كپي بگيريم.
18- بعد از اتمام كپي آن را روي هر ميز قرار دهيم.
19- از روي كپي املا ،دانش آموزان املاي دوستان خود را تصحيح مي كنند.
20- از آنها مي خواهيم دور كلمه هاي اشتباه را خط بكشند وصحيح آن را با رنگ ديگري بنويسند.
21- كار كنترل و نظارت را ، با قدم زدن در كنار هر ميز شروع كنيم.
22- در پايان همه ي املا ها را كنترل وبه جاي نمره از واژه هاي مثبت مانند:از سعي شما ممنونم،اگر بيشتر تلاش كني، موفق تر خواهي بود و... استفاده كنيم.
23- در جلسه ي بعد، دانش آموزان املاهاي خود را يكبار ديگر مي خوانند وبا كلمه هاي اشتباه جمله مي سازند. 24- جمله هاي ساخته شده را روي تابلو مي نويسيم.
25- از روي جمله هاي ساخته شده به كمك دانش آموزان ،متن ديگري مي سازيم.
26- متن هاي ساخته شده را در كلاس مي خوانيم تا زمينه ساز نوشتن انشا شود. محمد جوادي
بيان املا به صورت جملات مسجع (حتي با تغيير کلمات ) به شرطي که از کلماتي استفاده شود که دانش آموزان ازقبل با آن ها آشنايي داشته باشند باعث مي شود که نه تنها دانش آموزان در زمينه ي بيان شعر رشد نمايند وخودشان در جلسات بعدي با معلم در بيان شعر همکاري نمايند بلکه براي گفتن املا لحظه شماري مي کنند معلم نيز با کاري تکراري و بي روح سروکار نخواهد داشت. عبدالغفور جامي
در بعضي از روز ها به جاي ديکته گفتن ، متني را به دانش آموز بدهيد که يک حرف در آن نوشته نشده باشد سپس از بچه هابخواهيد آن متن را کامل کنند ( حروفي را مجهول کنيد که اکثر دانش آموزان در آن دچار اشکال شده باشند)
فاطمه قادري
مي توان با يك بازي پاي تابلو كلمات را به صورت غلط نوشت (به طوريكه هر حرف روي يك كارت باشد) و از دانش آموز خواست تا صحيح كلمه را با جابجاكردن كارتها بسازد.( يك مجموعه كارت كه روي هر يك فقط يك حرف نوشته شده است وجود دارد) فرزانه نوراللهي
منبع:اینترنت
طبیعت زیبای روستای خاکستر
فوتسال
توصیه های پزشکی امام رضا علیه السلام برای مردادماه